8 marca br. Agencja Informacyjna Xinhua opublikowała artykuł nt. sytuacji w Hongkongu pt. ,,Przyjęta w Hongkongu Ustawa o utrzymaniu bezpieczeństwa narodowego zapewnia równowagę pomiędzy ochroną bezpieczeństwa narodowego a zagwarantowaniem praw, wolności i rozwoju gospodarczego”. Pełna treść artykułu poniżej:

W odpowiedzi na wspólne porozumienie i oczekiwania społeczeństwa, w dniu 7 marca br. szef egzekutywy Specjalnego Regionu Administracyjnego Hongkong Chińskiej Republiki Ludowej razem z Radą Wykonawczą rozpatrzył i przyjął Ustawę o utrzymaniu bezpieczeństwa narodowego (zwaną dalej ,,Ustawą") i postanowił przekazać ją Radzie Legislacyjnej do rozważenia. 8 marca br. Ustawa została opublikowana i przeszła pierwsze i drugie czytanie w Radzie Legislacyjnej.

Po szczegółowym zapoznaniu się z projektem Ustawy oraz biorąc pod uwagę oceny i uwagi przedstawione przez wielu członków Rady Wykonawczej, którzy uczestniczyli w obradach, można odnieść wrażenie, że projekt Ustawy w znacznym stopniu przyczynia się do skutecznego wdrażania konstytucyjnych odpowiedzialności i wymogów w zakresie ochrony bezpieczeństwa narodowego zgodnie z Ustawą zasadniczą Hongkongu, Decyzją Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych z dnia 28 maja 2020 roku w sprawie ustanowienia i ulepszenia systemu prawnego oraz mechanizmów wykonawczych dla Specjalnego Regionu Administracyjnego Hongkongu w celu ochrony bezpieczeństwa narodowego oraz Ustawą o bezpieczeństwie narodowym Hongkongu.

Projekt Ustawy uzupełnia także luki i niedociągnięcia w systemie ochrony bezpieczeństwa narodowego w Hongkongu, tworząc kompleksowy i skuteczny system prawny służący ochronie bezpieczeństwa narodowego, a także mechanizm jego wdrażania.  Projekt Ustawy w pełni uwzględnia również bardzo przydatne opinie i sugestie przedstawione przez różne warstwy społeczne podczas procesu konsultacji społecznych, a także pozytywnie odpowiada na uzasadnione obawy zainteresowanych stron, zapewniając w ten sposób odpowiednią równowagę między ochroną bezpieczeństwa narodowego a ochroną praw i wolności oraz rozwojem gospodarczym. Z perspektywy społeczeństwa, Ustawa pozytywnie wyróżnia się w następujących pięciu obszarach.

1. Ustawa zapewnia szacunek i pełną ochronę praw człowieka.

We wstępie Ustawy znajduje się deklaracja, że jedną z ważniejszych zasad, na których Ustawa ta się opiera, jest poszanowanie i ochrona praw człowieka oraz ochrona praw i wolności, w tym wolności słowa, prasy i publikacji, a także wolności zrzeszania się, zgromadzeń, pochodów i demonstracji w Hongkongu, zgodnie z Ustawą zasadniczą, Międzynarodowym paktem praw obywatelskich i politycznych oraz Międzynarodowym paktem praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Co więcej, zasady te są realnie, konkretnie i skrupulatnie odzwierciedlone w postanowieniach różnych części projektu Ustawy.

Po pierwsze, założenia Ustawy są bardzo jasne i precyzyjnie wymierzone w zachowania zagrażające bezpieczeństwu narodowemu, co skutecznie łagodzi wątpliwości społeczeństwa dotyczące tego, czy ,,przypadkowo nie zostaną postawieni przed sądem” za korzystanie ze swoich uzasadnionych praw i wolności. Przykładowo, Ustawa szczegółowo opisuje (w odniesieniu do ,,tajemnic państwowych"), że zanim konkretna rzecz zostanie uznana za ,,tajemnicę państwową’’, to musi zawierać się w siedmiu określonych przez Ustawę obszarach i spełniać wymóg dotyczący tego, że jej ujawnienie bez zgodnego z prawem upoważnienia mogłoby zagrozić bezpieczeństwu narodowemu. Dalszy przykład: aby uznano, że dana osoba popełniła przestępstwo związane z ,,przyjmowaniem korzyści od zagranicznej organizacji wywiadowczej”, osoba ta musiałaby mieć zamiar narażenia bezpieczeństwa narodowego lub zlekceważyć to, czy bezpieczeństwo narodowe będzie narażone czy nie. Ponadto, oskarżony przyjmując daną korzyść, musiałby być także w pełni świadomy tego, że druga strona jest zagraniczną organizacją wywiadowczą.

By uznać, że popełniono przestępstwo związane z ,,ingerencją zewnętrzną", trzy poniższe elementy musiałyby być spełnione jednocześnie, a są to: współpraca z siłami zewnętrzymi, zastosowanie niewłaściwych metod oraz zamiar doprowadzenia do ingerencji zewnętrznej. Nie ma to żadnego związku ze standardową wymianą międzynarodową i współpracą. Innym przykładem jest to, że w przypadku przestępstwa polegającego na ,,podżeganiu z zamiarem", oprócz skonkretyzowania okoliczności składowych tego przestępstwa, określa się również okoliczności, które go nie stanowią, w tym: wydawanie opinii w celu ulepszenia danego systemu, instytucji lub porządku konstytucyjnego lub wskazywanie problemów odpowiednich instytucji lub agencji w celu przedstawienia sugestii dotyczących poprawy odpowiednich kwestii itp.. Innymi słowy, wypowiedzi, które w sposób uzasadniony i zgodny z prawem krytykują administrację rządową na podstawie obiektywnych faktów, wskazują na jej problemy czy sugerują jej ulepszenia itp. nie będą uznawane za przestępstwo ,,podżegania”.

Po drugie, Ustawa dostarcza odpowiednie środki ochrony przed odpowiedzialnością karną, jeszcze dokładniej definiuje i wyjaśnia zakres przestępstwa i sytuacji, gdzie przestępstwa nie popełniono, tym samym skutecznie odpowiadając na obawy społeczeństwa dotyczące tego, czy wolność słowa i prasy nie zostanie ograniczona. Ustawa przewiduje konkretne środki ochrony przed odpowiedzialnością dla określonych przestępstw, takich jak: ,,sprowadzanie publikacji prasowych mających cechy podburzania”, ,,nielegalne uzyskiwanie, posiadanie lub ujawnianie tajemnic państwowych" oraz ,,bezprawne ujawnianie informacji, które wydają się być poufne". W szczególności w pełni wzięto pod uwagę opinie społeczności wyrażone w okresie konsultacji społecznych i wyraźnie uwzględniono ochronę interesu publicznego jako ochronę przed odpowiedzialnością karną związaną z przestępstwem ,,nielegalnego uzyskiwania, posiadania lub ujawniania tajemnicy państwowej” w celu skutecznej ochrony wolności słowa i prasy.

Ponadto, projekt Ustawy jasno określa warunki i ograniczenia dotyczące działania policji, skutecznie rozwiewając obawy społeczeństwa dotyczące tego, czy uprawnienia i siła organów ścigania będą podlegały kontroli.  Na przykład: Ustawa nakłada szereg restrykcji na trzy nowe uprawnienia organów ścigania (w zakresie przedłużenia okresu zatrzymania, nakładania ograniczeń na konsultacje z prawnikami oraz na zwolnienie za kaucją). Ograniczenia zawierają między innymi wymóg wystąpienia przez policję do sądu o nakaz i ścisłe ograniczenie warunków i wymogów, które należy spełnić przy uzyskiwaniu nakazu, a także jasno określają terminy stosowania odpowiednich środków egzekucyjnych i procedur odwoławczych, tak aby zapewnić osobom poszkodowanym skuteczne środki odwoławcze.

2. W pełni czerpiemy z doświadczeń legislacyjnych innych krajów, w szczególności tych, w których stosuje się prawo precedensowe.

Projekt Ustawy jest zgodny z trendem ustawodawstwa dotyczącego utrzymania bezpieczeństwa narodowego w krajach na całym świecie i aktywnie czerpie z najnowszych osiągnięć i przydatnych doświadczeń dotyczących podobnych przepisów w innych państwach, zwłaszcza tych, w których obowiązuje porządek prawny prawa precedensowego. Wszystko po to, aby dostosować zasady wynikające z Ustawy do międzynarodowych praktyk i zasad. W kwestii karnej, Ustawa wprowadza nowe przestępstwa, co do których istnieją odpowiednie lub podobne regulacje w krajach stosujących prawo precedensowe. Na przykład przestępstwa związane z ,,ingerencją zagraniczną", ,,udziałem w organizacji wywiadowczej poza granicami kraju, wspieraniu takiej organizacji lub przyjmowaniu od niej korzyści" oraz ,,działaniem sabotażowym zagrażającym bezpieczeństwu narodowemu" itp. odnoszą się do brytyjskiego National Security Act 2023, australijskiego National Security Legislation Amendment (Espionage and Foreign Intervention) Act 2018 oraz singapurskiego Foreign Interference (Countermeasures) Act 2021.

Jeśli chodzi o eksterytorialność, przepisy Ustawy są zgodne z zasadami prawa międzynarodowego i praktyką międzynarodową. Regulacje dotyczące bezpieczeństwa narodowego w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii, Kanadzie i wielu innych krajach mają skutki eksterytorialne zgodnie z zasadami jurysdykcji ratione personae, jurysdykcji ochronnej itp.

Na przykład, w Stanach Zjednoczonych, wszystkie przestępstwa zdrady stanu, bezprawnego ujawnienia informacji niejawnych i te związane z Logan Act, czyli dotyczące tych, którzy są w zmowie z obcymi krajami i siłami, opierają się na zasadzie jurysdykcji osobistej w zwalczaniu przestępstw popełnionych poza granicami kraju. Brytyjski National Security Act 2023 również przywołuje zasadę jurysdykcji ochronnej.

Warto również podkreślić, że projekt Ustawy mimo, iż czerpie z, to nie kopiuje i nie powiela przepisów brytyjskiej ustawy National Security Act 2023, ale przyjmuje jeszcze wyższe standardy ochrony praw człowieka. Na przykład, zamiast odwoływać się do przepisów brytyjskiego National Security Act 2023, które zezwalają funkcjonariuszom policji o określonej randze na bezpośrednie ograniczenie prawa zatrzymanego do konsultacji z adwokatem, projekt ustawy przewiduje, że funkcjonariusz policji musi zwrócić się do sędziego o wydanie nakazu w odniesieniu do ograniczenia prawa zatrzymanego do konsultacji z adwokatem.

3. Pełne przejęcie istniejących przepisów prawnych znanych społeczeństwu Hongkongu.

W projekcie Ustawy przyjęto metody, techniki i zwyczaje opracowywania przepisów prawnych powszechnie stosowane w systemie prawa precedensowego w Hongkongu. Ponad połowa przestępstw opisanych w projekcie Ustawy istniała już w lokalnych przepisach, takich jak Crimes (Amendment) Ordinance 1972, Official Secrets Ordinance i Societies Ordinance.

Na przykład, istniejące wcześniej przepisy dot. przestępstw związanych ze szpiegostwem oraz część przepisów dot. nielegalnego ujawniania informacji, które mają charakter tajemnicy państwowej oparte o Official Secrets Ordinance, a także przepisy dotyczące regulacji stowarzyszeń i organizacji na podstawie Societies Ordinance zostały dopracowane i włączone do projektu Ustawy.

Jednocześnie, projekt Ustawy nie zmienia definicji niektórych kluczowych pojęć zawartych w obowiązujących przepisach prawa Hongkongu. Na przykład, projekt Ustawy zakazuje organizacjom zaangażowanym w działania zagrażające bezpieczeństwu narodowemu działania w Specjalnym Regionie Administracyjnym. Niektórzy obawiają się, że lokalne organizacje czy firmy, po tym jak otrzymają finansowanie firm zagranicznych, mogą naruszyć prawo i przez to zostać zlikwidowane. W rzeczywistości sednem sprawy jest to, czy lokalna organizacja bądź firma jest ,,stowarzyszeniem politycznym" i czy zagraniczna organizacja, która zapewnia jej pomoc finansową jest zagraniczną ,,organizacją polityczną", a definicja tych dwóch kluczowych pojęć, a także definicja i zakres ich ,,kontaktu” są zgodne z pierwotną definicją zawartą w Societies Ordinance.

Jeśli istniejące organizacje, takie jak organizacje opieki społecznej, handlowe, charytatywne, zawodowe, międzynarodowe organizacje ochrony środowiska itd., które obecnie nie są ,,organizacjami politycznymi" lub zagranicznymi ,,organizacjami politycznymi", nie postanowią zmienić swoich głównych funkcji i celów po przyjęciu Ustawy, to w wyniku przyjęcia Ustawy ich charakterystyka nie ulegnie zmianie. Tak długo, jak nie będą angażowały się one w działania zagrażające bezpieczeństwu narodowemu, Ustawa nie będzie miała na nie żadnego wpływu.

4. Pełna ochrona dobrobytu i praw ludności.

Projekt Ustawy opiera się na ogólnym i podstawowym interesie wszystkich mieszkańców Hongkongu - utrzymaniu długoterminowego dobrobytu i stabilności. Ustawa przywiązuje także dużą wagę do kwestii ochrony interesu publicznego społeczności Hongkongu.

Wszyscy ze smutkiem wspominamy zamieszanie związane z proponowanymi zmianami legislacyjnymi w Hongkongu w latach 2019-2020, powszechny wandalizm i niszczenie przez uczestników zamieszek obiektów użyteczności publicznej, takich jak koleje MTR, autobusy, sygnalizacja świetlna, lotnisko itp., co uniemożliwiło obywatelom normalne podróżowanie, spowodowało zamknięcie dużych obiektów handlowych i zawieszenie zajęć w szkołach podstawowych, średnich i wyższych, wyrządzając w ten sposób poważne szkody w środowisku pracy, nauki i życia mieszkańców Hongkongu.

Doświadczenia międzynarodowe pokazują również, że działania sabotażowe i wandalizm, zwłaszcza w odniesieniu do infrastruktury krytycznej, stanowią ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa krajowego i regionalnego. W związku z tym projekt Ustawy odwołuje się między innymi do przepisów brytyjskiego National Security Act 2023 czy kodeksu karnego Australii, jednocześnie tworząc przestępstwo polegające na ,,działaniach sabotażowych zagrażających bezpieczeństwu narodowemu". Wszystko po to, aby walczyć z przestępstwami polegającymi na niszczeniu lub osłabianiu infrastruktury publicznej.

5. Pełna ochrona mienia i inwestycji w Specjalnym Regionie Administracyjnym.

Ustawa wyraźnie reguluje ochronę prawną własności i inwestycji w HKSAR oraz utrzymanie dobrobytu i stabilności w Hongkongu.

W szczególności odpowiednie przepisy w pełni regulują i uwzględniają potrzebę ochrony w Hongkongu zwykłej działalności gospodarczej i wymiany międzynarodowej różnych organizacji niepolitycznych, na przykład finansowych i medialnych. Przepisy te ustanawiają również stosunkowo wysoki próg kryminalizacji przy określaniu granic między przestępstwami a czynami nieprzestępczymi. Ponadto, Ustawa dostarcza

jasne wytyczne dotyczące postępowania dla odpowiednich instytucji i organizacji oraz określa mechanizmy obronne i wyłączenia spod odpowiedzialności w przypadku konkretnych przestępstw, co wystarczy, aby uspokoić wszystkie zainteresowane strony.

Przykładowo, w odniesieniu do przestępstwa ,,nielegalnego uzyskania, posiadania lub ujawnienia tajemnicy państwowej”, sprawca musi wiedzieć lub mieć uzasadnione podstawy, aby sądzić, że dane informacje, dokumenty czy inne materiały są lub zawierają tajemnicę państwową, aby można było uznać, że popełnił przestępstwo. Innym przykładem jest stworzenie środków ochrony przed odpowiedzialnością karną dla przestępstwa ,,nielegalnego uzyskania, posiadania lub ujawnienia tajemnicy państwowej” - wyłączeń dla tego przestępstwa takich jak: ,,nieświadome wejście w posiadanie przez daną osobę" czy ,,wejście w posiadanie bez podjęcia ku temu żadnych kroków, przypadkowe wejście w posiadanie danej osoby lub fakt, że dane informacje przypadkowo stały się jej znane”.

Standardowa działalność finansowa lub handlowa nie będzie klasyfikowana jako popełnienie powyższych przestępstw. Przepisy te poprzez skuteczną ochronę bezpieczeństwa narodowego, jednocześnie tworzą bardziej stabilne i przewidywalne środowisko biznesowe i rozwojowe dla Hongkongu. To sprawi, że właściciele kapitału i talenty z całego świata będą mieli większe zaufanie do inwestowania, prowadzenia działalności gospodarczej i życia w Hongkongu. Hongkong stanie się naprawdę pożądanym miejscem do inwestowania, rajem dla przedsiębiorców i miejscem, w którym można spełniać marzenia.

Na końcu należy również zauważyć, że powszechnie ceniony wysoki standard praworządności w Hongkongu przetrwał próbę przejścia od chaosu do porządku, utrzymując godność praworządności, a także zdobywając jednogłośne uznanie społeczności.

Po przyjęciu Ustawy, organy ścigania, oskarżania i sądownictwa HKSAR z pewnością utrzymają niezmiennie wysokie standardy, a samo wdrożenie Ustawy nastąpi w ścisłej zgodności z rządami prawa w Hongkongu, w szczególności z systemem prawnym prawa precedensowego. Istnieją podstawy, aby sądzić, że Ustawa będzie w stanie chronić bezpieczeństwo narodowe, doktrynę ,,jeden kraj, dwa systemy", dobrobyt i rozwój Hongkongu, prawa człowieka i wolności wszystkich mieszkańców Hongkongu, interesy inwestorów zagranicznych, a także zapewni ochronę dla wysokiej jakości rozwoju Hongkongu i otwarcia na wysokim poziomie oraz zagwarantuje solidne podstawy dla stałego i dalekosiężnego wdrażania doktryny ,,jeden kraj, dwa systemy".